Psychische kwetsbaarheid en de media

Met een wispelturig zonnetje in mijn gezicht volgde ik eind mei een webinar van 113 Zelfmoordpreventie. Een journalist, een ex-psychiater, een hoofdredacteur, een ex-projectleider en een microbioloog/journalist/correspondent gingen met elkaar in gesprek over de invloed van bepaalde mediaberichten op het welzijn van mensen met een psychische kwetsbaarheid. Een persvoorlichter van 113 kreeg ook even het woord.

Het doel van de webinar was om professionals uit de journalistiek meer inzicht te geven in de gevoeligheden en risico’s met betrekking tot het brengen van persoonlijke en/of nieuwsverhalen rond psychische kwetsbaarheid (zoals depressie, suïcidaliteit, psychose, stoornis in het autistisch spectrum) en hen handvatten geven hoe hiermee om te gaan.

Eén van de journalisten stelde dat als je de krant openslaat, ‘de Human Interest’ stukken waarin menselijk leed breed uitgemeten wordt je om de oren vliegen. Haar interesse had het niet. Haar mening over openheid rondom psychische kwetsbaarheid ventileren was wel interessant voor haar om te delen. Ik was bijna geneigd mijn weerstand te voeden door haar stukken te lezen, was het niet dat ik hiervoor een abonnement moest aanschaffen. Misschien had ik op mijn 17^e, toen ik psychotisch werd, allang door dat er in de maatschappij veel meer waarde wordt gehecht aan het verkopen van kranten dan aan de nevenschade die bepaalde koppen veroorzaken door framing. Alsof ik nog niet genoeg last had van informatie die anders binnenkwam dan bedoeld was.

‘Tijd’ en ‘de afstand tot het verhaal van degene waar je over schrijft’ maken volgens de hoofdredacteur dat er niet altijd zorgvuldig om kan worden gegaan met het taalgebruik in de titels. En dus ook niet met de gevolgen daarvan. De hoofdredacteur van een grote krant stak de hand in eigen boezem door te delen dat er grote fouten gemaakt waren en stond open voor tips & tricks om dit beter te kunnen doen.

Dat er überhaupt aandacht besteed wordt aan de beeldvorming rondom psychische kwetsbaarheid is in mijn beleving goed, maar na het kijken van het webinar bleef ik wel met een onbevredigd gevoel achter. Waarom werden mensen die ervaren dat mediaberichten een negatief effect hadden op hun welzijn niet aan het woord gelaten? Ik besloot in de chat een lans te breken voor de mensen die zich door stigma en zelfstigma niet meer durven uitspreken over wat hun hierin beweegt. Vanuit mijn eigen ervaring deelde ik waarom ik de keuze had gemaakt om me zo min mogelijk bloot te stellen aan kranten, televisieprogramma’s en politieke uitspraken die een eenzijdig beeld schetsen van een doelgroep waar ikzelf onder val. Wat het nog steeds met me doet als ik een stigmatiserende reactie van medemensen krijg met wie ik open deel over wie ik ben en waar ik mee worstel. Ik ben dan wel geen journalist, ex-psychiater, hoofdredacteur of persvoorlichter, maar ik denk wel dat ik vanuit eigen ervaring en kennis iets kan toevoegen aan dit gesprek. En vele ervaringsdeskundigen met mij.

Mijn kennis werd niet gehoord, maar ik heb nog wel een tip mee kunnen geven aan journalisten; neem ervaringsdeskundigen in dienst die bepaalde stukken nakijken op taalgebruik. Zo kan het de informatieverstrekking richting alle partijen in balans brengen en is het niet alleen maar gericht op het verkopen van een krantje meer of minder.

In de laatste vijf minuten werden er naar aanleiding van het gesprek dat werd gevoerd een aantal andere tips gedeeld. Eén van die tips was:   

“Wanneer je als journalist schrijft over de donkere kant van iemands psychisch lijden, besteed dan ook aandacht aan wat talenten en krachten zijn van deze persoon.”

Na deze uitspraak was ik weer aan boord. Kunnen we, ook in de media, mensen weer als geheel beschouwen en beschrijven? Dat lijkt me verfrissend. Menselijk ook.

Welke invloed hebben krantenberichten op jouw mentale welzijn en welke tips heb jij voor journalisten?